“Ο Greenspan και ο Marx έσφαλαν”. Η πιο ανθεκτική κατάσταση για μια οικονομία θα μπορούσε να είναι η αποκεντρωτική αυτοοργανούμενη κρίσιμη κατάσταση (Α.Α.Κ.Κ) της καπιταλιστικής οικονομίας, με διακυμάνσεις όλων των μεγεθών και διαρκειών. Οι διακυμάνσεις των τιμών και της οικονομικής δραστηριότητας μπορεί να είναι μια ενοχλητική κατάσταση (ειδικά όταν σε πλήττει) αλλά τελικά δεν υπάρχει κάτι καλύτερο που θα μπορούσε να συμβεί! Η Α.Α.Κ.Κ με όλες τις διακυμάνσεις της δεν είναι η καλύτερη δυνατή κατάσταση. όμως είναι η καλύτερη δυναμικά εφικτή κατάσταση.” (Per Bak, Πως λειτουργεί η Φύση, σ.274)
Η οικονομία και οι ροές της προσομοιάζουν με κόκκους άμμου (διακριτές) και όχι ως νερό (συνεχείς). Τώρα πως τα καταφέρνουν να έχουν “κολλήσει” στην αντιμετώπιση της οικονομικής δραστηριότητας ως νερό αυτό είναι μια μεγάλη ιστορία. Όταν κάποτε τελειώσουν οι βαθυστόχαστες αναλύσεις και οι θεωρίες συνωμοσίας και καταστροφολογίας, αν έχει μείνει μέχρι τότε κάτι όρθιο το ξανασυζητάμε. Οι επαΐοντες καλά θα κάνουν να αποχωριστούν τα μοντέλα του 18ου αιώνα – με αυτά θησαυρίζουν ακόμη κάποιοι και οι πολλοί καταστρέφονται- και να (ανα)στοχαστούν ότι χρήσιμο θα ήταν να (ξανα)διαβάσουν τις θεωρίες του Χάους και της Πολυπλοκότητας. Μιλούν, μιλούν και ξαναμιλούν από τους θρόνους και από καθέδρας. – Βέβαια υπάρχουν και οι εξαιρέσεις-. Η ποσότητα αναδύεται από την ποιότητα. (πάντα και παντού). Από τα σπίτια μας και τις παρέες μας μέχρι τα μακροοικονομικά μεγέθη. “Φύσις κρύπτεσθαι φιλεί”, αλλά μας αποκαλύπτεται ταυτόχρονα και μεις αρνούμαστε όχι να συνομιλήσουμε μαζί της αλλά να την κοιτάξουμε κατάματα.
Είναι καιρός οι εφαρμοσμένες κοινωνικές και οικονομικές πολιτικές να αποκοπούν από τη μήτρα του νευτώνειου παραδείγματος και να μετατοπιστούν στις καταστάσεις μακράν της ισορροπίας. Τόσα ερευνητικά κέντρα υπάρχουν σε όλο τον πλανήτη. Αντί να προσλαμβάνονται τιτουλάριοι του “παλαιού καθεστώτος” με λύσεις by the book – ακόμη χρησιμοποιείται το παράδειγμα πχ της οικονομικής δραστηριότητας του Quesnay- να προσληφθούν ερευνητές των επιστημών της Πολυπλοκότητας από τα οικονομικά και κυβερνητικά επιτελεία μπας και καταλάβουν οι πολιτικοί ότι το παιχνίδι παίζεται αλλού! Και χρησιμότεροι θα είναι και πιο “αποτελεσματικοί” όπως αρέσκονται να λένε οι “ειδικοί”.
Είτε αναφερόμαστε σε δημοσιονομικά μεγέθη, είτε σε Χρηματαγορές καλό θα ήταν να αφουγκραστούμε τον MC Hammer “Stop, have a time” (sic). Επιβαίνουμε σε ένα τρένο που τρέχει με 400 χλμ/ώρα και οι επιβάτες είτε κλαίνε, είτε αδιαφορούν, είτε επωφελούνται από τον φόβο των συνεπιβατών και θησαυρίζουν. Το τρένο κατευθύνεται με μαθηματική ακρίβεια σε συμπαγές βουνό. Το τρένο πρέπει να σταματήσει πριν την πρόσκρουση, ή να ανοιχτεί ασφαλής δίοδος μέσα στον πέτρινο όγκο. Κάποιοι έχουν αποφασίσει να πηδήξουν από το τρένο πριν την πρόσκρουση, κάποιοι αναπέμπουν δεήσεις στο Θείο ότι ένα αόρατο χέρι θα σταματήσει ομαλά το τρένο και κάποιοι θεωρούν ότι μπορούν να πεθάνουν μετά των αλλοφύλων μιας και ακόμη χωράνε ηρωισμοί κατά τη γνώμη τους.